Aklawçy Mariýa Wasii we şaýatlar: Covid döwründe şertnama öldürmek we pul ýuwmak üçin EUB-den 400 milliard ýewrodan gowrak

05.08.2025 | www.kla.tv/38437

Hospitalsewropa Bileleşigi hassahanalary höweslendirýän kanun kabul edýär we ölüm derejesiniň ýokarydygyny görkezip bilseler, köp mukdarda pul aljakdyklaryny aýdýar. Ölümler näçe köp bolsa, şonça-da köp pul girýär. Keselhanalar hakykatdanam ölüm buýruklary bilen bu ölüm derejesine ýetýärler ... Ölüleri gözümiň öňünde görýärin ... irden, koridorda bu jesetleriň hemmesini gara haltalarda ... Häzir gözümiň öňünde görýärin ... Boldy, gaty erbet! Köp adam öldi. Adamzada garşy jenaýat hakykydy. Bu ýerdedi, indi derňemegiň wagty geldi! Netije çykarmagyň wagty geldi! Aýyplama bildirmegiň wagty geldi! Durmuşymyzy we jemgyýetimizi goramaga hakymyz bar. Söhbetdeş: Bu gün biziň ýanymyzda aýratyn bir adamyň, ýagny rumyniýaly Mariýa Wasii bardygyna örän begenýäris. Ol prezidentlige dalaşgärleriň biri Kalin Georgeskunyň aklawçysy. [Goýma: Kalin Georgescu saýlawdan wagtlaýyn aýryldy] Pandemiýa döwründe COVID bilen baglanyşykly jenaýatlary, hususan-da ölüm howply bejeriş protokollaryny we olar bilen baglanyşykly pul akymlaryny çözmek bilen meşgullandy. Mariýa hanym, bize geleniňiz üçin köp sag boluň! Mariýa Wasii: Bizi çagyranyňyz üçin sag boluň. Söhbetdeş: Häzirki wagtda birnäçe derňewlere gatnaşýarsyňyz. Häzirki wagtda haýsy derňewler alnyp barylýar? Bize gysgaça syn berip bilersiňizmi? Mariýa Wasii: Birinji derňewi Gaagadaky Halkara Kazyýetinde, ikinjisi Wena prokuraturasynda başladyk. Wenada, prokuror bu ölüm buýrugyna gatnaşan esasy şübheli adamyň derňelmegine jogapkärdir. Söhbetdeş: Wah. Sorasam, bu kim? Mariýa Wasii: Pandemiýa barada aýdylanda bolsa, jogapkärçiligiň Europeanewropa Komissiýasynda işleýän ýokary derejeli wezipeli adamyň jogapkärdigine ynanýarys. Galyberse-de, hut şu komissiýa "ölüm buýrugy" boýunça ölümi kanunlaşdyrmak üçin kanuny esas döretdi we bu delil ulanyp, ullakan galplyk üçin. Mysal üçin, pandemiýa bilen baglanyşykly girizilen adatdan daşary ýagdaý düzgünlerine laýyklykda EUB-den gyssagly fondlar bölünip berildi. Söhbetdeş: Wow. Siz Europeanewropa Komissiýasyny we onuň bu wakalara gatnaşmagyny aýtdyňyz. Sizden sorasym gelýär, pandemiýa başlamazdan ozal bu işe gatnaşan konsalting kompaniýalary barmydy? Bu hakda maňa aýtdyňyz. Bu pandemiýa maşynynyň işe girizilmeginde bu konsalting kompaniýalarynyň nähili rol oýnandygyny sorasym gelýär? Mariýa Wasii: Munuň duýgur meseledigini bilýärin we maňa beýle aýyplama bildirmek gaty kyn. Emma subutnamam barlygy sebäpli muny etmäge hakym bar. Diýjek bolýanym, saňa görkezip bilerin. Men bu subutnamany hödürlärin. Pandemiýadan öň, ýagny 2020-nji ýylyň aprelinden öň Europeanewropa Komissiýasy Awstriýanyň audit kompaniýasyna gözegçilik kompaniýasyna maslahat hyzmatlaryny tabşyrdy. Bu maslahatdan soň Europeanewropa Komissiýasy kanun, ýagny döwlet satyn almalaryny kadalaşdyrmak baradaky Europeanewropa kanunyna ters gelýän kanun taýýarlady.Bu kompaniýanyň, ýagny konsalting firmasynyň, meniň pikirimçe, çynlakaý gyzyklanma gapma-garşylygyndadygyny öňe sürýärin. Näme üçin? Sebäbi bu kanuny Europeanewropa Komissiýasy üçin taýýarladylar. Pandemiýa döwründe bu kompaniýa derman öndürýän kompaniýalara-da maslahat berdi. Pandemiýanyň soňunda-da hut şu kompaniýa şol derman öndürýän kompaniýalaryň ýagdaýy barada soňky hasabaty taýýarlady. Bu hasabatda: "Hemme zat dogry edildi. Pandemiýa döwründe bu maksat üçin ummasyz köp pul sarp edenlerinde ýazgarylýan zat ýok" diýilýär. Emma, bar bolan subutnamalara görä hakykat düýbünden başgaçady. Pandemiýa döwri derman kärhanalaryna, ilkinji nobatda, pul gazanmak üçin hapa düzgünler berdi. Subutnamalaryma görä, munuň diňe pul gazanmak üçin işewürlik modeli bolandygyny aýdyp bilerin. Söhbetdeş: Theewropa Komissiýasyna ýa-da Europeanewropa Bileleşigine kanun taýýarlamakda kömek berýän bu maslahat beriş kompaniýalary hakda aýdýan bolsak, bu pandemiýada haçan hyzmatdaşlyk edip başladylar? Mariýa Wasii: 2019-njy ýylyň ahyryndaky resminamalara laýyklykda, Europeanewropa Komissiýasy üçin kanunyň taýýarlanmagyna gatnaşdylar we bu kanuny ýörelgäni pandemiýa döwründe alyp bardylar. Sebäbi olar kanunlary döretdiler. Olar hukuk kadalaryny döretdiler; olar prosesi kesen düzgünleri döretdiler. Şeýle hem, derman öndürýän kompaniýalaryň geňeşçisi bolupdylar. Kanuna görä, bu kabul ederliksiz, sebäbi biz ägirt uly gyzyklanma gapma-garşylygy hakda gürleşýäris. Prokurorlar bar bolan subutnamalara esaslanyp barlasa, netijäniň size aýdyşym ýaly boljakdygyna ynanýaryn: hiç zadyň kanuny däldigi. Söhbetdeş: Dogry. Aprel aýynda Europeanewropa Bileleşigi tarapyndan kabul edilen kanunyň düzgünleriniň bozulmagy näme boldy? Ora-da haýsy ýagdaýy döretdi? Mariýa Wasii: Şeýle hem, kabul edilen täze kanun bilen EUB-niň resmi resminamasyny hödürlärin. Bu resminama Europeanewropa ýurtlary üçin gyssagly serişdeleri tölemek tertibini ýatyryp biljek düzgünleri beýan edýär. (Häzirki wagtda köp sanly adam ölen ýagdaýynda gyssagly serişdeleri satyn alyp bolýar). Deathsagny, ölenleriň sanyna baglylykda bir kompaniýa pul alyp biler. Bu ynanar ýaly däl! Ony bagyşlap we ýatdan çykaryp bolmaýar, sebäbi ölüm bilen puluň arasynda şeýle höweslendiriji baglanyşyk hödürlemek haramdyr. Maglumatlarymyza görä, Europeanewropa Komissiýasy we aýry-aýry ýurtlar tarapyndan içerki kanun hökmünde kabul edilen bu däli kanuny düzgünleriň kanunyň döremegine sebäp bolýandygyny, ýagny bir kompaniýa bilen göni şertnama baglaşmak üçin kanuny mümkinçilik döredendigini, ummasyz pul almaga mümkinçilik döredendigini aýdyp bilerin. Her şertnama üçin ýüzlerçe million ýewro hakda gürleşýäris, sebäbi bir gün öň hassahanada köp adamyň ölendigi habar berildi. Meniň düşünişime görä, lukmanlar we şepagat uýalary hassahanadan çykarylanlar däl-de, diňe köp sanly adamyň ölendigi barada habar bermeli boldular. Şeýlelik bilen indi prokuroryň örän möhüm wezipesi bar - lukmanlaryň we şepagat uýalarynyň lukmançylyk etikasynyň kadalaryna näderejede eýerendiklerini we bu görkezmäni nähili ulanandyklaryny derňemek. Meniň maglumatlaryma görä, bu görkezme saglygymy dikeltmek üçin däl-de, ölüme sebäp boldy. Söhbetdeş: Hawa, indi görkezmä geçeris. Emma gysgaça aýdylanda, 2019-njy ýylyň ahyrynda Europeanewropa Bileleşigi konsalting kompaniýasyny işe aldy. Esasanam hassahanalarda köp ölümi görkezseler, köp pul tölemäge höwes döretmek meýilnamasyny düzdüler. Näçe köp ölüm bolsa, şonça-da köp pul gazandy. Ine, men muňa düşündim. Mariýa Wasii: Hawa. Söhbetdeş: Soňra Europeanewropa Komissiýasy, Unionewropa Bileleşigi muny kanuna girizdi we 2020-nji ýylyň aprelinde kabul etdi we theewropa Bileleşiginiň ähli ýurtlary, elbetde, muny öz milli kanunlaryna girizmeli. Şeýdip, "Ölüleri görkez, men saňa pul bererin" bu tutuş ulgam döredildi. Youüzlerçe millionda berlen puluňyz hakda aýdanymyzdan soň, Europeanewropa Bileleşigi bu puly berdi ýa-da hassahanalara giden pul nireden geldi? "Haý, seret, meniň ölenlerim gaty köp" diýseler. Keselhanalar üçin pul nireden geldi? Bu puly kim berdi? Bilýäňmi? Mariýa Wasii: Meniň bilşime görä, Unionewropa Bileleşiginiň býudjet komiteti munuň üçin dört ýüz milliard ýewrodan gowrak serişde berdi. Emma halkara derejesinde başga-da köp maliýeleşdiriş çeşmeleri bardy. Elbetde, jemgyýet durmuşy goramak üçin ummasyz pul bölse gowy bolardy. Emma faktlary barlaýandygyňyzy görşüňiz ýaly, bu pul neşe kärhanalarynyň we bu prosese gatnaşýan beýleki kölegeli adamlaryň jübüsine girýär, aslynda syrkaw adamlara däl. Maglumatlarymyza görä, mysal üçin, Araddaky (Rumyniýadaky) keselhanada kiçi şäher üçin iki milliard ýewrodan gowrak pul almagy başardylar! Munuň hassahanada 500 töweregi adam üçin bolandygyny we diňe üçüsiniň diri galandygyny aýdyp bilerin. Söhbetdeş: 500 adamdan üçüsi diri galdy? Mariýa Wasii: Hawa! Soň bolsa oýunda iki milliard ýewro bardygyny we (diňe) üç adamyň diri galandygyny görüp bileris. Diri galanlaryň biri meniň müşderim K., sizde onuň görkezmesi bar: [Goýuň: şaýatlaryň söhbetdeşlikleri]. Diňe lukmanlaryň rugsady bolmazdan hassahanadan çykyp bilendigi sebäpli diri galdy. Emma bu düzgünler onuň saglygyny zaýalady. Edil meniň ýaly, subutnamalary gözden geçirip bilersiňiz, prokuror barlap biler we hünärmenler size bu puluň öňküsinden has gowy ulanylyp bilinjekdigini aýdyp bilerler. Söhbetdeş: Europeanewropa Bileleşigi tarapyndan bölünip berlen mukdary anyklamak üçin: 400 million diýdiňiz. Mariýa Wasii: Hawa. Söhbetdeş: Meniň pikirimçe, milliardlarça diýjek bolýarsyňyz. Mariýa Wasii: Hawa, milliardlar - milliardlar! Söhbetdeş: Bu gaty uly mukdar! Bu hassahanada adamlary bejermek üçin iki milliard pul gazanylýar, görnüşi ýaly, ýöne indi hassahana berlen pul bilen adamlaryň nähili garalýandygy barada gürleşmekçi ... BSGG-nyň bejeriş görkezmeleriniň esassyzdygyny we ölüme sebäp bolandygyny aýtdyňyz. Bu barada jikme-jik aýdyp bilersiňizmi? Mariýa Wasii: Mende subutnama bar. Bu ýagdaýda üç maşgala wekilçilik edýärin. Bu maşgalalaryň her biri bu bejeriş protokollary sebäpli ýakyn adamyny ýitirdi we men hünärmen bilimlerini, lukmançylyk bilimlerini ýygnadym. Bilermen pikirlerim bar. Bu tapyndylar, ölümiň sebäbini kesgitleýän mehanizm hakda bize aýdýar. Söhbetdeş: Wah! Şeýlelik bilen, öldüriji bejeriş protokollary barada aýdýan bolsak, ol ýerde adamlar näme alýardylar? Diýjek bolýanym, aslynda olara kömek eden dermanlary aldylarmy? Whata-da näme ulanyldy? Mariýa Wasii: Bu bejergiden has köp! Sebäbi lukmanlar we şepagat uýalary metbugatda gahrymanlarymyz hökmünde görkezildi, belki-de köp halatlarda olar şeýle boldy. Myöne müşderilerimiň ýagdaýynda ýagdaý başgaça boldy: hassahanalarda öz islegine görä saklandylar. Sebäbi her ýagdaýda adam maşgaladan kömek sorap: "Haýyş edýärin, bizi alyp git, bu hassahana däl, türme ýaly! Gaty kyn!" Emma maşgalalar bu ýüzlenmä düşünmediler. Olara wirus sebäpli, belki ýokançlygyň agyrlygy sebäpli bolandyr diýdiler. Emma hemme zady barladyk. Keselhanadaky ýagdaýyň çylşyrymlydygyna subutnamalarymyz bar. Söhbetdeş: Hudaýym! Hawa, şol Covid palatasynda ölen 500 adamdan diňe üçüsiniň diri galandygyny we indi siziň müşderiňizdigini aýdýan bolsaňyz, bu köp ýyllaryň dowamynda hökman dogry bejerginiň ýokdugyny görkezýär! Mariýa Wasii: Hawa, üç şübheli barada içerki derňew geçirýäris. Biz kazyýetde raýat kazyýetini açdyk we ýeňiş gazandyk. Lukmanlar we şepagat uýalary barada yzygiderli derňew geçirilýär. Nädogry bejergini bellän lukmanlardan biri Rumyniýany terk etdi. Maglumatlarymyza görä, ol gaçmaga synanyşdy we indi başga bir ýurtda. Haýsyny bilemzok. Heröne özüni alyp barşy, özüne garaşýan zadyny bilýändigini görkezýär. Ol bilýär. Aslynda bolup geçen zatlaryň faýla goşuljakdygyny we netijeleriň iň agyr netijelere eýe boljakdygyny bilýär. Söhbetdeş: Siziň ýeňşiňiz bolan kazyýet işinde nämäniň ara alnyp maslahatlaşylandygyny gysgaça aýdyp bilersiňizmi? Mariýa Wasii: Bu [lukmançylyk] bejergisi barada, Serbo keselhanasyndaky keselhanada lukman tarapyndan bellendi. Subutnamalara görä, we diňe duýgularymyz däl-de, ýüzlerçe sahypadan ybarat resminama barada aýdýarys, subutnamalara görä hassahanada bolup geçen zatlar hakykatdanam urşa meňzeýärdi. Hormat we düzgün ýok uruş, diňe ölüme garşy göreş. Diňe derman kärhanasynda bal gazanmak we bu däli düzgünlere laýyklykda göni şertnama almak üçin göreş. Söhbetdeş: Elhenç! Hawa. Bu däli düzgünleri agzadyňyz we pandemiýa döwründe döwlet satyn alyşlarynda uly galplyklar hakda gürleşdiňiz. Takyk näme tapdyňyz? Aldaw näme - bu düzgünlere näme boldy? Mariýa Wasii: Mysal üçin, näbelli paýdarlary bolan bir kompaniýa 10 milliard ýewrodan gowrak pul aldy! Bir kompaniýa. Bir kompaniýa! Pul bolsa Kaýman adalaryna, Kipre we bu kompaniýanyň kanuny taýdan bellige alnan Delawer şäherine gidýär. Bu ajaýyp zat, sebäbi resminamalara seretseňiz, bir köçäni doldurmaly bolsa-da, bir şähere iberilendigi aýdylýan lukmançylyk enjamlarynyň mukdary üçin ýeterlik ýer bolmazdy. Söhbetdeş: Hawa. Mariýa Wasii: Bu resminamalarda görkezilen mukdar düýbünden manysyz. Resminamalarda görkezilen bahadan satyn alyp boljak şeýle mukdarda materiallary dolandyrmak mümkin däl, mümkin däl. Şonuň üçin jogap ýönekeý: bu diňe galplykdy. Bu bolsa hemme zadyň ýalan bolandygyny aňladýar. Bu şertnama diňe kagyz ýüzünde we bank hasabynda bardy we başga hiç zat ýokdy. Söhbetdeş: Diýmek, pul girýärdi, ýöne materiallaryň göwrümi hakykatdanam gaty köpdi welin, mümkin däldi ... Mariýa Wasii: Köp halatlarda hawa. Söhbetdeş: ... Köp halatlarda olar diňe ýokdy, ýa-da ulanylmady ýa-da eltilmedi. Mariýa Wasii: Hawa, hünärmenlerim öz pikirlerini biziň bilen paýlaşdylar. Hemme zat ýazmaça görnüşde berilýär we netijä gelmäge hukugy bar. Bu subutnama indi prokuraturada. Näme üçin prokurorlar bu ýagdaýy çalt derňemeýärler diýip pikir edýärin, sebäbi bu pandemiýa döwründe näme bolandygyny anyk bilmek olaryň bähbidine, jemgyýetiň bähbidine. Sebäbi muny bilmek bilen, geljekde şuňa meňzeş ýagdaýyň gaýtalanmazlygy üçin hemme zady barlap bolýar. Söhbetdeş: “Alýans saglygy goraýyş Rumyniýa” bilen baglanyşykly başga bir meseläni agzadyňyz. Göni sargyt goýýandyklaryny. Munuň ýaňy düşündiren zadyňyz bilen nähili baglanyşygy bar? Mariýa Wasi: Diňe bu bir kompaniýa däl. Häzirki maglumatlarymyz şuňa meňzeş 20 töweregi kompaniýanyň bardygyny görkezýär. 100 däl, 20-den gowrak. Söhbetdeş: 20 kompaniýa? Mariýa Wasii: Bir kompaniýa ýüzlerçe müň ýewro sargyt aldy. Siziň bellän kompaniýaňyz, maglumatlarymyza görä 200,000-den gowrak göni şertnama aldy. Size diňe bir mysal bereýin, ýöne jikme-jik subutnama berip bilerin. Şertnamalaryň biri 500 million ýewro boldy. Diňe bir şertnama. Söhbetdeş: Wah, bu gaty köp! Mariýa Wasii: Diňe bir şertnama. Kompaniýanyň 200,000-den gowrak göni şertnamasy bar. Söhbetdeş: Bolýar, ýa-da bu pul köp gowy etdi, ýa-da diňe köp pul aldylar we hiç zat etmediler, şeýlemi? Mariýa Wasii: Jikme-jiklikleri bilemok, ýöne ähli subutnamalarymyz bar. Bularyň hemmesini derňemek üçin diňe prokuroryň aç-açan boýun almagy gerek. Söhbetdeş: Dogry. Pul Kaýman adalaryna we Delawer şäherine gidýär diýlende, bu satyn alyşlar ýa-da bu şertnamalar bilen daşary ýurda gidýän pullaryň arasynda näme baglanyşyk bar ýa-da bu pul nirede gutardy? Mariýa Wasii: Maglumatlarymyza görä bir kompaniýa önümçiligi bes edenligi sebäpli indi ýok. Indi bolsa başga bir täze kompaniýanyň döredilmeginde üns berildi. Mediplus Exim atly bu kompaniýanyň eýesi, näbelli eýesi bardy. Sebäbi resmi maglumatlarymyza görä, eýesiniň kimdigini bilemzok. Heöne ABŞ-nyň Delawer şäherinde ýaşaýar. Bu kompaniýa bolsa ummasyz pul aldy. Düşünşiňiz ýaly, Keýman adalaryna, Kipre, Delawer şäherine gidýän pul. Bu kompaniýanyň arkasynda kimiň durandygy meni gaty gyzyklandyrýar, sebäbi şertnamanyň iň köp bölegini aldy we Rumyniýada iň köp ýeňiş gazandy. Söhbetdeş: Diýmek. Bu kompaniýalaryň käbiriniň arkasynda kimiň bardygyny bilmek üçin entek gözleg geçirdiňizmi? Mariýa Wasii: Size ynam döretmek üçin ýeterlik subutnamam ýok. Elbetde, geljekde göz aýlamagyňyz üçin size berip bilerin; bu kompaniýa we bu baglanyşyk. Pandemiýa döwründe halkara syýasy sahnada işjeň hereket eden uly atdygyny bilýärin. Söhbetdeş: Wah! Umumylaşdyrmak ýa-da azajyk syn bermek isleýän bolsam, munuň manysy Europeanewropa Bileleşiginiň hassahanalary höweslendirýän kanun kabul edýändigi we köp ölümi görkezip bilseler köp pul gazanjakdyklaryny aýdýar. Ölüm näçe köp bolsa, şonça-da köp pul girýär. Keselhanalar hakykatdanam bu ölümleri ölüm görkezmeleri arkaly döredýär we pul girýär we beýleki ýurtlardaky daşary ýurt kompaniýalaryna gidýär. Mariýa Wasii: Hawa, dogry. Söhbetdeş: Bir şertnama 500 million bolsa we ýüzlerçe müň şeýle şertnama bar bolsa, bu pul akymlarynyň gerimi barada azajyk düşünje alyp bilersiňiz. Bu salgyt töleýjiniň, iň bolmanda Europeanewropa Bileleşiginiň ýagdaýynda dälmi? Mariýa Wasii: Näzik bir meselä degdiň. Elbetde, esasanam tassyklanan şertnamalary öwrenseňiz has doly surat alyp bilersiňiz. Şeýlelikde, ýok, hökümet bu ummasyz puldan mahrum däl ... Sebäbi, olara gowy maslahat hyzmatlaryny berýän bu maslahat beriş kompaniýasynyň pikiriçe, goragy bar we, kanuny taýdan goragy bar, Rumyniýa döwletine ýa-da işleýän başga bir ýurduna salgyt tölemeýär. Söhbetdeş: Wah. Bu maslahat kompaniýasy diýdiňiz, haýsydyr bir at dakmak islemeýändigiňizi bilemok ... Mariýa Wasii: Biziň atlarymyz bar. Söhbetdeş: ... ýöne muny esasan ösdüren ýa-da Unionewropa Bileleşigine we derman senagatyna kömek eden maslahat kompaniýasy möhüm rol oýnady. Bu amallaryň hemmesini barlamakda nähili rol oýnady? Olary barladymy? Ol nähili netijeleri berdi? Mariýa Wasii: Bu maslahat beriş kompaniýasynyň möhüm pozisiýadadygyna, bu hapa oýunda esasy oýunçydygyny, maksadynyň pul gazanmak we dünýädäki resmi häkimiýetleriň arkasyndan hapa güýç gazanmakdygyna ynam bilen aýdyp bilerin. Muny size aýdýaryn, sebäbi bu ruhda, bu maslahat beriş kompaniýasynyň bu hapa ruhunda, hemme zat pandemiýadan öňem taýýarlandy. Saňa muny aýdanymda, olaryň hemme zady nädip saklaýandyklaryny hem bilýärin. Mysal üçin sanjymlar bilen üpjün etmek üçin şertnamalar we lukmançylyk enjamlaryna möhüm maýa goýumlary üçin şertnamalar, Europeanewropa şertnamasynyň 346-njy maddasyna laýyklykda şertnamalar baglaşdylar. Bu gizlin maglumatlar üçin kanuny esasdyr. Harby strategiýalar bilen baglanyşykly maglumatlar. Wirus biologiki gelip çykyşy diýlende, men sizden soraýaryn: Näme üçin koronawirusy biologiki ýarag bilen deň derejede goýýarsyňyz? Möhüm resminamalary gizlin hasaplaýandygyňyz üçin, hemme zady gysganmaga synanyşýarsyňyz. Sebäbi journalistsurnalistleriň we jogapkär prokurorlaryň derňew geçirmäge we hakykatda nämeleriň bolandygyny anyklamaga hukugy ýok, sebäbi halkara derejesinde bolup geçen zat. Emma halkara derejesinde bolup geçen wakalar, ýagny FBI-nyň müdiri Kaş Pateliň başlangyjy bilen bolup geçen wakalar gizlin maglumat çeşmeleriniň açylmagy bolup durýar we ýakyn wagtda bu pandemiýa döwründe bolup geçen wakalary görjekdigimize ynanýaryn. Söhbetdeş: Harbylaryň bularyň hemmesine gatnaşýandygy hakda gürläniňde, mysallaryňyz barmy? Ora-da tutuş pandemiýa ssenariýinde Rumyniýa harby derejede nähili gatnaşdy? Mariýa Wasii: Hawa. Diňe Rumyniýada däl. Dünýäniň ähli ýurtlarynda, mysal üçin, iň möhüm şertnamalar, sanjymlar bilen üpjün etmek baradaky şertnamalar bu gizlin kanunlara tabyn diýýärin. Söhbetdeş: Harby syr. Mariýa Wasii: Hawa, harby syr. Şeýlelik bilen Söhbetdeş: Wah. Bu däli. Indi oňa seretseňiz, beýan eden ähli prosesiňize. Hünärmen däl düşünip biler ýaly, ony öz sözleriňiz bilen nädip suratlandyryp bilersiňiz? Mariýa Wasii: Aurnalist hökmünde ahyrsoňy öz tejribäňizi hödürleýändigiňize we prokurorlara şeýle bilim bilen bu dramatiki ýagdaýa düşünmäge kömek edýändigiňize men örän şat. Bu täze çemeleşme we bu pandemiýa bulaşyklygynyň öňünde adamlara täze garaýyş bilen, men gaty gowy umyt edýärin. Adamzadyň hakykaty ara alyp maslahatlaşmagyň wagty geldi! Sebäbi diňe şu ýol bilen durmuşy gorap bileris. Çagalarymyzy, jemgyýetimizi gorap bileris. Simplyönekeý dymmagy makul bilýän bolsaňyz, hemme zat ýitýär, sebäbi gatnaşmazdan prokuror hakyky faktlary halka hödürlemek we netijesini düşündirmek üçin batyrgaýlyk we zerur goldaw bolmaz. Pandemiýa bilen baglanyşykly ilkinji derňewiň eýýäm Europeanewropa kazyýetinde başlandygyny bilýärin. Şeýle hem Gaagadaky Halkara Jenaýat Kazyýetinde ilkinji karar bar, bu hakykat. Bu derňewi oňyn we gowy usulda geçirmäge synanyşýarlar. Şeýle hem, Gaagadaky Halkara Jenaýat Kazyýetinde Kanadada, Monrealda işleýän hünärmenler toparynyň bardygyny habar bermek isleýärin. Oňa pandemiýanyň wagty we wirusyň gelip çykyşy barada şaýatlyk edýän müňden gowrak hünärmen girýär. Bu görkezmä esaslanyp, prokuroryň hakykaty aýtmakdan, pandemiýa döwründe adamzada garşy söweş alyp baran adama garşy aýyplama bildirmekden başga alajynyň ýokdugyna ynanýaryn. Söhbetdeş: Hawa, bu höweslendiriji habar ýaly bolup görünýär. Meniň bilşime görä, Gaagada käbir derňewleriňiz ýa-da işleriňiz bar. Mariýa Wasii: Hawa. Söhbetdeş: Işleriň nähili bolýandygy ýa-da häzirki wagtda nämeleriň bolup geçýändigi barada bize biraz aýdyp bilersiňizmi? Mariýa Wasii: Işi açandyklaryny bilýärin, ýöne iş ýok. Hakyky waka ýok - hakyky derňew ýok. Häzirki wagtda subutnamalar ýygnaýarlar. Biziň arzamyz Europeewropadaky güýç gurluşyna ýokary derejede gatnaşýan möhüm bir adama garşy berlenligi sebäpli, mende uly umyt ýok. Eger siz journalisturnalist hökmünde öz derňewiňize başlasaňyz we bu meseläni ara alyp maslahatlaşanyňyzda täze subutnamalar tapsaňyz, belki olar bu adamyň işini derňemäge het edip bilerler. Söhbetdeş: Belli bir basyş bolanda. Mariýa Wasii: Hawa, hawa! Hawa, kanunyň we hakykatyň basyşy. Bu şertlerde we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda bolup geçenleri göz öňünde tutup, meniň pikirimçe, muny başararlar. Elbetde, ABŞ bilen Gaagadaky Halkara Jenaýat Kazyýetiniň arasyndaky gatnaşyk häzirki wagtda iň gowy däl. Sebäbi Prezident Trump indi Gaza we Ysraýyl meselesine degişlilikde tribunala garşy aç-açan çykyş etdi. Emma, muňa garamazdan, bu derňew üçin oňyn umytlarym bar, sebäbi näme bolandygyny bilmek ähli adamzadyň bähbidine. Derňewimiz barada aýdylanda bolsa, oňyn çözgüt tapyp bolar diýip pikir edýärin, sebäbi biz diňe günäkärlemelerimizi däl, eýsem köp subutnamalary we köp sanly bilermeniň pikirini hödürleýäris. Söhbetdeş: Bu gyzykly. Şeýlelik bilen, şu wagt Gaagadaky kazyýet derňew geçirýär, has dogrusy, kazyýet işi açykmy? Derňew işleri dowam etdirilýär. Mariýa Wasii: Hawa, henizem açyk. Söhbetdeş: Hawa. Gyzykly. - Bolýar, ahyrsoňy, men size ýene bir sorag beresim gelýär. Bu, Rumyniýada häzirki prezident saýlawlaryna degişlidir. Bularyň hemmesi COVID mehanizmi bilen nähili baglanyşykda? Bu barada bize birneme giňişleýin maglumat berip bilersiňizmi? Mariýa Wasii: Sözleriňiz üçin sag boluň, sebäbi bolup geçen zady anyk beýan etdiňiz. Bu mehanizmdir. Pandemiýa döwründe galplyklardan goramagyň mehanizmi. Gynansagam, Rumyniýada bu mehanizm saýlaw prosesine böwet bolýar. Näme üçin? Munuň sebäbini aýdaryn. Sebäbi Rumyniýada möhüm bir syýasy şahsyýet gatnaşdy. Häzirki wagtda Rumyniýada häkimiýet başynda oturan şol bir adamlar - administratiw güýç - garaşsyz kandidat Kalin Georgeskunyň bu işden we manysyz bir sebäbini bökdeýär. Bu oňa ikinji gezek saýlawlara gatnaşmagyna rugsat bermediler. Jemgyýetimiziň oňa mätäç bolmagy we oňa gaty goldaw bermegi möhüm däl. Ony petikleýärler. Näme üçin? Kalin Georgeskunyň dürli resmi wezipelerde galplyga bolan garaýşyny beýan edendigi, hapa adamlara we hapa syýasata garşy çykyş edendigi aýdylýar. Bu döwürde, ony petiklänlerinde, täze kandidatlar peýda boldy. Bu täze dalaşgärleriň arasynda Europeanewropa Komissiýasynda işleýän aýalyň adamsy bar. Aýaly bu däli düzgünleri içerki kanunçylyga girizenlerinde Europeanewropa Komissiýasy bilen Rumyniýanyň hökümetiniň arasyndaky baglanyşykdy: derman kärhanalarynyň pul gazanmagy üçin şert döredýän bu manysyz kanunlar. Subutnamam ýok, ýöne özümi nähili duýandygymy aýdaryn - bu gezek garaşdym we synladym. Bu adamyň derman senagatynyň pullary bilen häkimiýete gelmegine bil baglaýaryn. Sebäbi, bu jenaýatyň, bu galplygyň we nämeleriň bolandygyny, bu ýagdaýy derňemegi basyp biljek adamy häkimiýete bermäge synanyşjakdyklaryny çakladym. Sebäbi bu adam birden peýda boldy we indi Rumyniýada häkimiýeti ele geçirip bilýär. Bularyň hapa kanunlar bolmagy ýa-da kanuny esaslar bolmazdan saýlawlary nädogry diýip yglan etmegi möhüm däl. Bu biziň hakykatymyz! Bu biziň üçin gaty möhümdir. Derňewleriňiz arkaly hakykaty bilmek - meniň aýdýan zatlarym däl-de, hakykaty bilmek we pandemiýa döwründe edilen galplyklary goramagyň bu mehanizmini paş etmek gaty möhümdir. Geljekde Rumyniýada kanuny saýlaw prosesine gaýdyp geleris diýip umyt edýärin. Söhbetdeş: Gowy. Indi bu ýagdaýda, galplygy gizlemäge synanyşanlarynda ýa-da bu jenaýaty eden adamlar muny gizlemäge synanyşýarlar. Bu söhbetdeşlige tomaşa edýänlere iň soňky habaryňyz näme? Bu jenaýaty çözmekde her kim nähili rol oýnap biler? Mariýa Wasii: Size, habaryňyza we bu ýerdäki gözlegleriňize degişlilikde, diňe ünsüňiz, wagtyňyz, adamzadyň peýdasyna ulanýan bilimiňiz üçin "sag bolsun" aýdasym gelýär. Ara alyp maslahatlaşmak gaty möhümdir, sebäbi indi iki lagerimiz bar. Biri hristian ýoly, oňyn, ömrüň dowamlylygy üçin açyk, beýlekisi ýamanlyk we siwilizasiýamyzyň kanunlarynyň ýok edilmegi üçin açykdyr. Indi gapdalyndaky zatlary diňe telewizorda görmegiň wagty däl. Hereket etmegiň wagty geldi. Täze kanunlary döretmegiň we olary goramagyň wagty geldi. Sebäbi bu gönüden-göni hereket bolmasa, geljegimiz gowy bolmaz. Bu hakykatdanam adamzat üçin ajaýyp döwür, we işjeň bolmagyň we şu ýagdaýda bolmagyň wagty geldi.

from hm

Sources/Links: -